Ticari Kredi Nedir? Türleri Nedir? Nasıl Alınır?

Ticari kredi bankalar doğrultusunda nakit kredi ile teminat mektupları, kontrgarantiler, kefaletler, aval, ciro gibi gayrinakdi olarak adlandırılan krediler ve bu kalitesi haiz taahhütler, satın alınan tahvil ve aynısı sermaye pazarı araçları tümüne denir.

Tanımlarına Göre Ticari Kredi Sınıflandırılması
Ticari krediler birkaç şekilde sınıflandırılır. bunlardan bir tanesi, kredinin geri ödenme sıklığına baz alınarak sınıflandırılır. Söz konusu halde krediler:

Spot krediler ve
Rotatif krediler olarak ikiye ayrılır.
Spot Krediler
Spot krediler, kredi kullanılırken belirleme olunan faiz oranının vade sonuna kadar değiştirilmediği, faiz ile vergi ve sair kesintilerin, üstünde mutabık kalınan dönemlerde, kredinin anapara kısmının da vadesi sonucunda bir kerede ödendiği ticari kredi türüdür.

Kredi programında anaparanın erken ödenmesi mümkündür, fakat bankanın belirleyeceği esaslar kapsamında gerçekleşir.

Rotatif Krediler
Rotatif krediler ise belli bir limit tutarını aşmamak kaydı ile, krediyi kullananın sıksık kredi tüketimi ya da kredi geri ödemesi yaptığı ve bununla beraber vakit ortamında limit sıksık değiştiği bir kredi türüdür. Bu program temelinde kredi kartı ile benzer bir özelliğe sahiptir.

Vade bazında oluşturulan sınıflandırılan krediler vakit göre kısa vadeli, orta vadeli ve uzun vadeli olarak sınıflandırılır.

Vadeli 12 aya kadar olan krediler kısa vadeli kredilerdir.

Vadesi 12 ile 24 ay arasında olan kredilere orta vadeli kredilerdir.

Vadesi 24 aydan çok kredilere uzun vadeli kredilerdir.

Teminat Bazlarına Göre Ticari Krediler
Bir başka sınıflandırma ise teminat bazlıdır. Buna göre krediler

Açık krediler (teminatsız krediler)
Teminatlı krediler
Kefalet karşılığı krediler
Maddi teminatlı krediler
Açık Krediler
Açık krediler karşılığında hiçbir teminat alınmaksızın yalnızca kredibilitesi yüksek, mali yapısı ile alakalı rastgele bir risk endişesi duyulmayan işletmelere borçlu cari hesap şeklinde verilen kredilerdir. Açık kredilerde işletme yetki sahibi imzası dışında rastgele bir teminat yoktur, yalnızca kredi genel sözleşmesi imzalanmaktadır.

Teminatlı Krediler
Bankacılık literatüründe çift imzalı krediler olarak tanınan teminatlı krediler, kefalet karşılığı krediler müşteri ile kredi değerliliğine güvenilen kefil ya da kefiller olmak üzere en az iki imza karşılığında kullandırılır. Açık kredilere göre daha dayanıklı teminata dayandırılır.

Maddi Teminatlarına Göre Krediler
Bunlar kendi ortamında birkaç alt gruba ayrılabilir. Aşağıda belirtilmektedir:

Nakit Karşılıklı Ticari Krediler
Uygulamada bankaların karşılığında en rahat kredi kullandırdığı teminat türüdür. Banka firmanın bankada belirleme edilen mevduatının üstüne bloke koyarak krediler kullandırabilir.

Çek ve Senet Karşılığı Ticari Kredi
Firmaların, vadeli mal/hizmet satışlarından elde ettikleri çek ya da senetleri nakde dönüştürebilmek hedefiyle talep ettikleri bu kredi amacıyla teminat olarak verirler. Çek ve/ya da senetlere belirli bir marj uygulanarak, teminatın belli bir oranını geçmeyecek şekilde nakit ödeme yapılmaktadır.

Emtia Karşılığı Ticari Kredi
Özellikleri elverişli ve kısa dönemlerde mühim fiyat dalgalanması göstermeyen emtianın karşılığında kredinin kullandırılmasıdır.

Söz hususu emtianın belli şartları sağlıyor olması kredinin emniyeti yönünden mühimdir. O sebeple alttaki nedenlere ilgi edilmelidir:

Kolayca bozulmamalı,
Değer kaybetmemeli,
Depolamaya elverişli olmalı,
Sürümü basit aranan bir emtia olmalı,
Spekülatif bir nedenle stoklanmamalı,
Ambalaj eksikliği olmamalı,
Haczedilmiş olmamalı.
Rehin verenin mülkiyetinde olmalı,
Taşınmaz Rehni Karşılığı Krediler
En çok karşımıza çıkan teminat türüdür. Firmaların mali bilgilerinin sıhhatli olarak alınamadığı hallerde en itimat edilir teminat gayrimenkulun rehin edilerek alınan krediler.

Makine Parkı Karşılığı Krediler
Bir Fabrikanın makine parkı içersinde yer alan makinelerin ya da makinen rehin alınarak kullandırılan kredi türüdür. Rehin tutulan makinelerin kredi vadesi ortamında teknolojisinin eskimeyecek ve satılabilir halde olması bu makinen rehin alınması amacıyla mühimdir.

Ticari Kredi Niteliği Üzerine Bir Sınıflandırma
Teminat bazında sınıflandırma gerçekleştirdikten sonra da kredinin kalitesi üstüne bir sınıflandırma yapılması gerekir. Buna göre bir bankanın sağladığı ticari kredi temel olarak:

Nakit kredi
Gayrinakit kredi
olarak ikiye ayrılır.

Nakdi Krediler
Nakdi krediler faiz ya da faiz ve komisyon karşılığında belirli bir vadeye bağlı ödünç nakit verilmesi şeklinde kullandırılan kredilerdir.

Gayrinakdi Krediler
Bu ticari kredi türünde rastgele bankadan bir ödünç para verilmesi, yani nakit çıkışı söz hususu değildir. Bir garanti verilmesi (borcun ödenmemesi halinda ödeme taahhüdü) hali vardır. Gayrinakdi kredilere faiz yürütülemez, bankalarca yalnızca komisyon alınır. Gayrinakdi kredilerin tazmin olması (nakde dönüştürülmesi) halinda firmalardan, ödeme vakitına kadar temerrüt faizi alınır.

Gayrinakdi krediler ise temel olarak üçe ayrılır:

Teminat mektubu
Yurt içersinde ya da vatan dışında yerleşik olan işletmelerin lehine bir malın teslimi, bir işin uygulanabilmesi ya da bir borcun vadesinde ödenmesi v.b. konularda, söz hususu işin yerine getirilememesi halinda, belirli bir tutarın kayıtsız koşulsun ödeneceğinin bankanın karşı tarafa taahhüt etmesidir.

Akreditif
Bir firmanın vatan dışından satın alabilmek istediği bir ürün amacıyla ihracatçıya ithalatçının çalıştığı bankanın garanti vermesidir.

Aval kabul kredileri
Bazen ihracatçı vesaik ile beraber bir de poliçe gönderebilir. Bu poliçe banka doğrulusunda imzalandığında, bankanın ithalatçı lehine aval verilen manasına taşır.